عوامل کنترل اغتشاش: سم‌شناسی، رفع آلودگی و درمان

  در زمان صلح، از بین عوامل شیمیایی نظامی، بیشترین احتمال کاربرد را عوامل کنترل اغتشاش دارند. به همین سبب، پرداختن به شناسایی، تشخیص و درمان عوارض ناشی از این عوامل ضرورت دارد. در این مقاله پزشکان و پیراپزشکان نظامی با این عوامل آشنا خواهند شد عوامل کنترل اغتشاش محرکهایی هستند که سمیت خیلی کم (مزمن یا حاد) و طول مدت اثر کوتاه دارند. دارای دوره کمون ناچیز، یا بدون دوره نهفته می‌باشند. ارتوکلروبنزیلیدن مالونونیتریل orthochlorobenzylidiene malononitrile) ) ( CS ) ، رایج ترین محرکی است که به منظور کنترل اغتشاشات مورد استفاده قرار می‌گیرد. در بعضی کشورها نیز به این منظور، از کلرواستوفنون chloroacetophenone) ) ( CN ) ، که سمیت بالاتری دارد، استفاده می‌شود. یک عامل جدیدتر، دی بنزواکسازپین dibenzoxazepine) ) ( CR ) است که اطلاعات کمی از آن در دسترس است. در گذشته از دودهای آرسینکی ) (arsenical smokes (عطسه‌آورها و اشک‌آورها sternutators ) در میادین جنگ استفاده می‌شد. اینگونه مواد گذشته از اثرات اشک‌آوری، اثرات دیگری مانند انقباض برونش و ایجاد تهوع نیز دارند و گاهی عوامل استفراغ آور نیز خوانده می‌شوند. بعنوان تاریخچه بعضی ترکیبات قدیمی‌تر و سمی‌تر نیز بطور مختصر ذکر خواهند شد.